Σε δύο ημέρες συμπληρώνονται 40 χρόνια από την επιβολή της δικτατορίας στη χώρα. Καιρός να εκπληρώσω λοιπόν ένα παλιό τάμα. Έδωσα και μία συνέντευξη στον Βασίλη Σκουρή (η οποία θα δημοσιευθεί στο "Εθνος" το Σάββατο). Αντιγράφω εδώ ένα μέρος της:
Σε ποια γενιά πιστεύεις ότι άσκησε η δικτατορία τη μεγαλύτερη επίδραση;
Σε μας. Χτύπησε πάνω στο ξεμύτισμά μας, στην εφηβεία και στα φοιτητικά μας χρόνια. Διαμόρφωσε τη βασική ταυτότητα της γενιάς μου. Αντίθετα οι προηγούμενες γενιές είχαν βασικό σημείο αναφοράς πιο τραγικές εμπειρίες, την Κατοχή, την Αντίσταση, τον Εμφύλιο. Είχα σκαρώσει μια μαντινάδα και τη φώναξα όταν μας πήγαιναν στην ΕΣΑ Καβάλας: «Περνούμε χίλια βάσανα μα κάνω πως ξεχνούμε, φασίστες στα σαράντα σας εμείς θα το γλεντούμε». Ήταν παλιό τάμα. Το Κρητικό τραγούδι με την ευρεία έννοια έπαιξε καταλυτικό ρόλο τότε. Θυμηθείτε μόνο τον Μίκη και τον Ξυλούρη, τον Μαρκόπουλο και τον Λεοντή.
Σήμερα τι μαντινάδα θα έλεγες;
«Σαράντα χρόνια πέρασαν μα τίποτα δεν αλλάζει, σε κείνη την ανάμνηση ο νους κατασταλάζει». Όσοι ζήσαμε έντονα εκείνη την επτάχρονη νύχτα είμαστε κομμένοι στα δύο. Το καλύτερο κομμάτι μας είναι εκεί, σ’ ό,τι κάναμε με την αψηφισιά των είκοσι χρόνων.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου και ο αντιδικτατορικός αγώνας έβγαλε μια νέα γενιά πολιτικών στελεχών. Σωστά κατά τη γνώμη σας εντάχθηκαν τα στελέχη αυτά υπό τον λεγόμενο «παλαιό» πολιτικό κόσμο;
Έτσι γίνεται πάντα με τα μεγάλα κινήματα. Οι πρωταγωνιστές τους παίζουν ρόλο στη νέα κατάσταση. Μετά το Πολυτεχνείο ειδικά με το Κυπριακό κατέρρευσε η Χούντα και δεν «πρόκαμε» η γενιά μας να φέρει μια πιο ριζική μεταπολίτευση με τη δική της σφραγίδα. Ωστόσο υπήρξε μια τομή στην ιστορία της Ελλάδας. Αφήσαμε οριστικά πίσω μας τα καθεστώτα της ανωμαλίας. Πολλά πράγματα που κατακτήσαμε τώρα τα θεωρούμε δεδομένα και τα υποτιμούμε. Έτσι προχωρεί η ζωή. Πάμε για άλλα.
Η πραγματική μεταπολίτευση έγινε το 1974 ή όπως υποστηρίζουν ορισμένοι το 1981;
To ’81 ολοκληρώνει το ’74, «νομιμοποιεί» βαθύτερα και εντάσσει για πρώτη φορά την «άλλη» Ελλάδα στο κοινωνικό και πολιτικό σύστημα.
Σήμερα, κατά τη γνώμη σας, χρειάζεται μια νέα μεταπολίτευση; Και προς ποια κατεύθυνση;
Ναι, αναμφίβολα. Χρειάζεται μια νέα τομή και η πρωτοβουλία γι’ αυτήν. Η «πρώτη πράξη» της μπορεί να προέλθει από ένα επανιδρυτικό μετασχηματισμό στον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς. Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να ξεκολλήσει από το επαναλαμβανόμενο πολιτικό παιχνίδι της μεταπολίτευσης, παρά τις μεγάλες συγκινήσεις και τις επιτυχίες του, και να αποτελέσει όχι απλώς εναλλακτική λύση στη διακυβέρνηση της Ν.Δ. αλλά συνολικά στο πολιτικό σύστημα. Αναγκαστικά θα υπάρξει αλυσιδωτή αντίδραση και στους άλλους χώρους.
Πόσοι αντέχουν να τραβήξουν ένα νέο δρόμο; Δεν βλέπεις μια σχετική εξάντληση πραγμάτων και προσώπων;
Ναι, ο χρόνος εμπεριέχει τη φθορά, την απώλεια ενέργειας. Αρκετά πρόσωπα που γεύτηκαν στην μεταπολίτευση ισχυρούς ρόλους και εξουσία βιώνουν εσωτερικά, υπαρξιακά το «σύνδρομο της κορυφής» και την «παγίδα της επιτυχίας». Η όρεξη έχει πέσει, ο ενθουσιασμός για αλλαγή και καινοτομία έχει εξασθενήσει, οι φιλοδοξίες έχουν μετατοπιστεί, η αίσθηση ενός μεγάλου σκοπού έχει αδυνατίσει. Η βαρεμάρα του «μία από τα ίδια» στοιχειώνει στο πολιτικό σκηνικό και διαβρώνει κι αυτούς που νομίζουν ότι βρίσκονται μακριά από την εξουσία. Υπάρχουν όμως πρόσωπα που έχουν μεγαλύτερες ψυχικές και πνευματικές εφεδρείες και ικανότητες αυτοανανέωσης. Σε κάθε περίπτωση στο ΠΑΣΟΚ και στα άλλα κόμματα χρειάζεται ένα νέο μίγμα προσώπων, νέων και «παλαιών».
